Trước hết phải khẳng định ngay rằng tôi là người không thích quyền lực (có thích cũng chẳng được),không thích danh hão(nó không đến với mình) ,cái tôi cần là những thứ rất cụ thể ,xờ mó được (kiểu phong bì, mì ăn liền), bởi vậy đã có một thời gian khá dài tôi không
quan tâm đến địa vị và sự thăng tiến ,của đám bạn bè xung quanh ,vẫn biết thăng tiến là tiến lên ,và nói chung người ta đều thích tiến lên,tiến lên toàn diện, địa vị xã hội ,tiền tài danh vọng.Cha mẹ sinh ra có đầu mình chưn tay để mà vận động, vận động nói chung là phải tiến về phía trước, không tiến được thì phí hoài mấy cái thứ đó .
Vừa rồi gặp đám bạn cũ tôi đâm tá hỏa về sự thăng tiến của chúng nó ,toàn những vụ trưởng ,vụ này ,giám đốc sở nọ, chánh phó tỉnh kia ,chưa kể mấy thằng còn có chức tước chót vót tận trung ương .Không dám kể ra...người không thông cảm lại bảo là khoe ,thấy người sang bắt quàng làm họ ,cái gương Lưu Bình ,Dương Lễ vẫn to tổ trảng kia ,giả sử Lưu bình không đỗ được làm quan có mà suốt đời ăn cà mốc ,mà thực ra có chó gì mà khoe ,cơm ai người ấy ăn,việc ai người ấy làm ,biết thế để đấy thôi ,mình có làm việc gì khuất tất đâu mà phải nương bóng mấy thằng làm lớn, thấy tôi bình chân như vại mấy thằng bạn thân thỉnh thoảng vỗ vai “Vận động lên đi chứ ,ậm ạch như chiếc xe thiếu xăng nhớt khi nào khá được”rõ khổ ai muốn thế nhưng đời tôi sinh ra không gặp thời đành phải thế.
Sau đợt hưu mới rồi cơ quan tôi bị khuyết một chân trưởng phòng ,mà lại là chính ngay cái phòng tôi.
Bấm đốt ngón tay ,đây đã lần thứ bao nhiêu rồi nhỉ, bao nhiêu lần thay cấp trưởng rồi, thế mà tôi vẫn cứ bình chân tại vị ở cái chức phó chán phèo này .Giá như là một kẻ ngu đần thì cũng cam lòng .Đằng này tự mình xét, học vị tôi cũng thuộc tốp đầu bảng ,xét về thâm niên cũng ít đứa bằng ,còn tính từ ngày cõng chữ P thảng hoặc nèo thêm chữ Q ít kẻ dẻo dai hơn tôi được ,phải nói ở cái phòng này tôi là số một ,tôi là thằng phó lâu nhất ở cả cái cơ quan này, nhớ khi được đề bạt làm phó với cái học vị khá cao người ta giải thích rằng “Anh giỏi chuyên môn làm phó kỹ thuật là phù hợp và rất triển vọng” triển vọng cái con khỉ, ai nhảy vào cái anh kỹ thuật này khác biết, bất kể tư duy cũ hay mới đều thấy,nó quan trọng đấy ,nó then chốt đấy nhưng nó không phải là thống soái ,nó chỉ là thứ chuyên môn giúp việc ,rất đơn thuần, rất què quặt, là loại trí thức giúp người ta kiếm tiền ,chứ không thể dùng nó vào việc tề gia ,trị quốc ,bình thiên hạ được. Nhưng mà cách giải thích ấy ở thời điểm ấy nghe rất được,thực ra phó hay trưởng hồi ấy với tôi không quan trọng ,chẳng qua là thêm vài phần trăm lương trách nhiệm, lương chuyên môn của tôi vốn dĩ đã ngất ngưởng ,lúc cao hứng tôi còn tặc lưỡi “Ừ thì làm anh phó suốt đời cũng tốt chán, khối kẻ mơ chẳng được”mà trên bình diện thực tế cũng có khối thằng ôm cái chức phó đến tận ngày về hưu đấy thôi. Xin nói thẳng, ở đây tôi không đề cập đến phương diện bổng lộc,lộc trời ở đâu cũng ít, nhưng các loại lộc khác thì có đầy ,vấn đề là có biết làm cho nó nẩy lộc hay không ,việc đấy nó phụ thuộc vào kỹ năng tạo lộc,cấp phó mà giỏi mặt này lộc cũng đầy nhà ,được ăn mà lại không phải lo trách nhiệm .Thiếu khả năng này có làm trưởng cũng đói dài mồm ,may mắn lắm thì được chút lộc rơi ,lộc vãi ,mà vẫn bị mang tiếng dắt răng ,hôi mồm .Về điểm này số người quađược mặt tôi khá khiêm tốn .Cơ mà cứ làm phó mãi cũng chán ,giải thích nó cắc cớ khó thông suốt,chẳng qua là tại thần thời gian, cái bà già cốc đế ấy có từ lúc khai thiên lập địa, đã cỗi đời rồi mà vẫn tác oai tác quái như vừa mới hồi xuân, không một chút suy giảm nội lực, làm cho cái gì qua tay bà ta đều trở nên rã rượi,chán phèo,nhạt toẹt. Không tin cứ thử hỏi mấy anh lấy được hoa hậu làm vợ mà xem ,ở bên người đẹp lâu rồi cũng thấy nó “bình thường thôi chẳng chúa đâu” , khối anh vợ đẹp mà bỏ theo bồ là vì thế. Cái chức vụ cũng thế thôi ,giữ lâu y như rằng chán ,chán nhưng không muốn mất ,bởi vì cái chức ấy cái công việc ấy nó đã gắn chặt với nhịp sống ,nguồn sống của anh rồi, nó giống như dưỡng chất trong huyết quản anh ,thiếu nó anh sẽ cảm thấy mất đi sinh lực,bơ vơ lạc lõng kiểu xẩy nhà ra thất nghiệp ,xét về khía cạnh tâm lý nó na ná việc các bà già giữ chồng, chẳng còn gì hào hứng mà vẫn cứ phải ôm ấp ,vì cả đời nó thế rồi mất đi như rơi mất điểm tựa .
Ôi thời gian, cái cỗ xe khủng khiếp tạo ra những vết mòn chằng chịt cắt nát khu thượng uyển là công việc đầy thơ mộng của ta, nó mài mòn tất cả các khìa cạnh tao nhã ,tế nhị đầy tính đặc thù đa dạng ,làm cho công việc của ta thành sáo mòn ,nhàm chán ,đơn điệu .Phàm là việc gì dù khó đến mấy, phức tạp đến mấy ,làm lâu cũng thành dễ, cũng thành đơn giản , đơn giản hơn cả việc người ta thò tay vào hang bắt cua .Có thể lần đầu thò tay vào chốn ngóc ngách bí hiểm ấy bắt được con cua ta reo lên sung sướng ,nhưng những lần sau vẫn cái hang đấy và nó đã rộng ra và ta đã hết ngỡ ngàng,việc chộp được con cua cũng chỉ là việc tầm thường, khi đã nhàm chán, cái hang trở nên rộng hoác khiến ta mất đi cái cảm giác phải thò tay vào hang, việc có bắt được con cua hay không cũng chẳng còn mấy ý nghĩa ,thậm chí chỉ cần đưa mắt qua chỗ khác cũng có thể hình dung ra đủ các tư thế con cua mà ta muốn bắt .Tệ hại hơn nữa ,khi người ta đã chán ngấy công việc thì người ta sẽ chẳng còn suy nghĩ tới việc thò tay vào hang, cũng không cần nghĩ tới con cua to hay nhỏ nằm ngửa hay nằm sấp, người ta vẫn có thể bịa ra hàng tỷ lần bắt cua với đày đủ hình dạng trạng thái,trọng lượng của hàng tỷ con cua , người ngoài cuộc chỉ có tròn mắt bái phục chẳng thể bắt bẻ vào đâu được.Thanh tra mà ra được ư,có quái gì đâu mà thanh ,lòng vả cũng như lòng sung toàn những bác bị đá đi đá lại rồi bị hất ra làm cái việc này, cái hang cua của các bác còn rộng hoác gấp vạn lần cái hang của mấy thằng đang tại vị, cái cảm giác công việc của các bác đã chết từ đời tám hoánh rồi ,các bác quên khuấy về cái sự tồn tại của cái hang cua lâu rồi và cả cái khái niệm thò tay vào hang ấy nữa , người ta có ấn cua vào tay cũng chẳng bắt nổi,có khi còn bị cua nó cắp cho sưng tay ,đến vậy mà cũng chỉ biết ngây mắt ra,y như thằng bất lực.
Còn đối với bọn nhân viên, làm việc với nhau lâu dễ sinh nhờn ,“gần chùa gọi bụt bằng anh” ,người ta cứ bảo làm việc với nhau lâu sinh tình cảm sâu sắc ,muốn biết nó sâu đến mức nào nhìn mấy lão xếp về hưu khác biết ,nói nhiều làm gì ,đời vốn nó đã bạc, ai cần đổ thêm vôi .Tôi cam đoan rằng có đến 99,9% những anh có tý chức quyền đều bị bọn nhân viên nó xỏ xiên ,suy mình ra khác biết, cái thời còn là nhân viên cũng hay chọc ngoáy tỷ tót mấy thằng ngồi trên phết ,mấy anh trí thức á đông vẫn vậy không khi nào chịu nhau ,mày có cái này ông có cái khác, đại để mày có cái thước kẻ ,ông có cái kim com pa ,mày vụt thì ông đâm, tất nhiên vừa đủ làm cho nhau khó chịu tí chút, chỉ khi nào anh ở thế áp đảo nó phải tôn anh lên làm thầy nó mới chịu ,mà để đat được điều này chỉ có hai cách ,Một là chịu khó học hành nghiên cứu để kiến thức các mặt phải hơn chúng nó một bực, cái này khó, ít thằng làm được .Cách thứ hai là phải có tiền mời chúng nó xơi thật nhiều ,người ta bảo miếng thịt bịt mồm ,chúng nó sẽ nể phục, tôn anh làm thầy về cái sự nhiều tiền , cách này tốn lắm, thóc đâu mang đi đãi gà rừng cho đủ, cũng ít anh làm được ,cách đơn giản nhất là cứ ngậm miệng ăn tiền ,cho chúng mày chọc ngoáy,kích bác ,cho chúng mày xỏ xiên, lờ như không biết.Cái hồi mới được đề bạt chức phó tôi hăng lắm người ta bảo “Hăng như thằng mới” quả không ngoa ,tôi hăm hở đi kiểm tra công việc,đi cập nhật số liệu, đi đôn đốc tiến độ ,đi đánh giá chất lượng ,đi rà xoát lại các mối liên kết , mấy lão nhân viên già ngứa mắt, gặp tôi đâu cũng đọc mấy câu mách qué
“Phập phù đến,phập phù đi
Phập phù chép chép ghi ghi cái phập phù ”
Các hắn cạnh khóe tôi,vì hồi đó các văn bản được ủy quyền ký, trước mỗi chữ ký tôi đều ghi hai chữ: PP các hắn đọc nại ra là phập phù .Đau nhất là hôm lấy số liệu của mấy em kế toán .Vừa đầu giờ, tôi đã thò mặt đến làm việc, xâm phạm thời gian buôn dưa lê của mấy mẹ, vứt quyển xổ đạch ra bàn làm tung bụi, uể oải bấm bấm bàn phím máy tính, mẹ tổ trưởng hắng giọng rồi thủng thẳng “Hôm nay giở giời, cái phần phụ làm mình khó chịu quá” mấy con bé cũng hích hích cười theo “Chúng em cũng thấy cái phần phụ khó chịu” cái chức vụ của người ta mà họ ám chỉ bằng cái phần ấy thì thật quá đáng .Có một dạo tay trưởng phòng đi công tác dài ngày tôi bị ủy quyền ký thay một số giấy tờ,theo quy định trên chữ ký ghi “Q trưởng phòng”, con bé văn thư đóng dấu xong giả vờ ngây ngô “sao anh lại là Cu trưởng phòng” chỉ chờ có thế mấy thằng rỗi hơi tán vào “không phải Cu trưởng phòng mà là anh ấy cầm Cu trưởng phòng”, “nói thế không chuẩn, phải nói là anh ấy cầm Cu cho trưởng phòng khi trưởng phòng vắng mặt” “nói tóm lại anh ấy cầm Cu cho trưởng phòng khi trưởng phòng đi ra ngoài ,kể cả đi đái...”tức cay tức đắng, sao cái trò xỏ xiên mách qué này các hắn nhanh nhậy ,giỏi thế nhỉ ,chẳng bù việc chuyên môn cứ bí rì rì , từ đấy tôi nung nấu quyết tâm bằng mọi giá phải cắt Cu dẫu không luyện môn võ công “quỳ hoa bảo hiểm” của Đông Phương Bất Bại...
Cờ đến tay rồi ,phất đi, thời cơ đến rồi, cướp đi,ai từng trải qua giờ phút cấp bách mới thông cảm cho,những người trong cuộc, cái cỗ xe tôi ngồi đã quá lâu nên nó đã han rỉ nhiều chỗ, cơ cấu chuyển động bị rỉ xét, đóng chắc đến nỗi nhìn ngoài cứ tưởng nó đã hàn liền với nhau và bất động ,người ta cứ nghĩ cái vị trí tôi ngồi là bất di bất dịch, là tất yếu khách quan, đến cả những người thân nhất cũng nghĩ là cái chỗ của tôi sẽ là bất biến giữa muôn vạn biến .Với quyết tâm sắt đá “Đấu tranh đây là trận cuối cùng” tôi quyết vùng lên thay đổi tình thế .Vắt óc đào bới lại những bài học học được từ các bác chữa xe đạp, xe ba gác ,tất cả các thủ thuật cạo rỉ móc lốp bơm vá đươc,vận dụng rất hiệu quả ,cỗ xe của tôi trở nên trơn chu,hoành tráng,đầy uy lực ,tất nhiên để được vậy phải chịu tốn rất nhiều chất bôi trơn ,cũng chẳng sao miễn là thực hiện được ý đồ mình muốn
Thế nhưng sự việc tiến triển có phần ngoài dự kiến.Tôi có đối thủ ,một tay trẻ măng được người ta đưa về cạnh tranh chức trưởng, hắn từ một cơ quan khác ,cũng có chút tiếng tăm ,sự hậu thuẫn của thượng cấp làm lợi thế nghiêng về hắn ,có thể do nâng đỡ con ông cháu cha ,cũng có thể do có người nghi ngại việc để cho một thằng cáo già như tôi lên trưởng phòng sẽ là mối nguy hại cho sự ổn định của cơ quan, nhớ lại cái vỗ vai của thằng đồng cấp phòng bên và cả câu nói lấp lửng của chả “Ha ha cơ hội đến cố lên nha...nhưng mà...khôn quá cũng chết,dại quá cũng chết đó...” lúc ấy tôi coi câu cảnh báo của hắn là trò đùa ,vì nếu ta thực sự khôn thì làm sao các người thấy được ta khôn... .
Tay trưởng phòng cũ đến thăm lại nơi làm việc cũ .Về nghỉ ở nhà vài tháng,chắc bị vợ nó kìm kẹp không ngóc đầu dậy được, lão mò lại cái nơi một thời thả sức tung hoành làm mưa làm gió ,có em kế toán xinh như mộng từng được lão ưu ái nhận về ,có các cháu nhân viên gái trẻ tươi lúc nào cũng ríu rít như bầy sáo ,có đám nhân viên nam hiền lành ngoan ngoãn một câu “Dạ thưa anh” hai câu “Dạ thưa anh”.Lão quay lại để đập gương xưa, tìm lại cái bóng của một thời oanh nay đã liệt ,cái bóng thì không thể như cái thực, nên khi lão bước vào vẫn cái động tác giống khi xưa mỗi lần đi công tác xa về với câu chào cửa miệng “Các cô các chú khỏe chứ...” hơi sững sờ một chút,em kế toán và mấy đứa con gái hơi tươi lên một chút, cũng reo hơi to “A! anh...”rồi lại cắm mặt vào màn hình máy tính ,chắc là để đọc nốt trang wep đen hoặc tìm cái tin dật gân nào đó ,mấy tay nhân viên nam chỉ nháy mắt gật đầu để tỏ ra ta cũng đã biết có người đến ,chỉ có tôi tiếp lão, nhìn cái cảnh lão mân mê cái mép ghế, sờ sờ cái mép bàn gõ gõ cái bàn phím máy tính với ánh mắt u hoài đầy tiếc nuối,nó như liều thuốc kích thích làm tôi sôi sục quyết tâm phải giành lấy chỗ ngồi trên bộ bàn ghế này ,tất nhiên là nó đã được kê ở vị trí trang trọng nhất,bắt mắt nhất ,hai cái máy tính bàn đời mới nhất với hai cái màn hình tổ trảng thể hiện cương vị oai phong, một cái phục vụ công tác chuyên môn của lão ,một cái phục vụ công tác quản lý chung,cái láp tốp đời mới là thứ để lão đưa việc về nhà làm thêm ( đấy là lão nói vậy)và để đem theo trong những lần đi công tác. Từ hồi lão nghỉ chưa ai ngồi vào đây thỉnh thoảng tôi có đến mở chiếc máy tính lấy ít số liệu ,thực ra cũng không cần thiết vì máy lão có gì máy tôi cũng có cái ấy và chắc chắn máy tôi có nhiều dữ liệu hơn máy của lão, có điều tôi làm vậy để thể hiện việc mình đang được cầm Cu ,Cu ai thì chưa biết nhưng không phải của lão nữa rồi ,có thể là của thằng cha nào đó ,nhưng tôi đang quyết tâm biến nó thành của tôi ,nhìn lão tần ngần tôi thấy thương cảm và bỗng tự liên hệ giả tỉ ở cái chức phó như tôi mà bị về hưu thì tôi có tiếc không nhỉ ,chắc là tiếc chứ,cả đời chịu dày dạn phong sương mới được vậy ,một cõi riêng kẻ xướng người họa, tiền hô hậu ủng ,phút chốc bỏ hết sau lưng ra đi với số không, cộng ít lương hưu... .
Sự việc sẽ hoàn toàn khác nếu như đó là được thăng chức ,được đổi mới công việc, cái ta đang có không phải bị mất mà là được thay bằng một cái khác mới mẻ hơn, sinh động hơn ,kích thích lòng yêu cuộc sống của ta mạnh mẽ hơn ,tỷ như cái anh bị mụ vợ già nó bỏ lại lấy được cô nàng trẻ hơn, đẹp hơn,giầu có hơn ấy,xét về khía cạnh nào đó thì cái việc thăng chức với người ta đai loại cũng gần như vậy thôi. Đối với người á đông việc đó còn được khoác thêm một nét rất nhân văn, đó là được thăng tiến ,thậm chí cả khi thu hoạch vật chất có thể kém đi một chút(rất hãn hữu) nhưng đường danh vọng được nâng lên một cấp
Cố gắng của tôi không uổng, thế cân bằng được xác lập, tôi cũng được một số vị cấp trên quan tâm, dùng dằng cuối cùng người ta đưa ra kế sách ,lấy phiếu tín nhiệm của anh em trong phòng ,ai được nhiều phiếu sẽ được đề bạt trưởng phòng ,kẻ đưa ra kế sách này rõ ràng là muốn loại tôi ,họ lạ gì điều rất đơn giản ,đã làm việc với nhau lâu tất có va chạm ,mà đã va chạm, tất sinh gét bỏ ,đố kỵ .Tôi đã làm việc cả chục năm ở cái phòng này tất nhiên làm mất lòng không ít người ,thằng cha kia chưa hề về đây làm việc thì làm sao va chạm với ai ,đã thế gần đến ngày bỏ phiếu mấy thằng cánh hẩu của tôi lại bị điều đi công tác.
Rồi ngày bỏ phiếu cũng đến cách bỏ phiếu rất dơn giản và thông dụng có hai tên ưng ai thì để ,không ưng thì gạch ,tôi nghiến răng gạch tên đối thủ rồi cay đắng về chỗ ngồi chờ thất bại ,bọn nhân viên tý tởn hả hê, quân tử được báo thù sau bao năm chờ đợi. Tay nhân viên già cầm tờ phiếu qua trước mặt tôi còn nháy mắt nói một câu đầy hàm ý “Đây toàn là phiếu của trí thức đấy nhá” đối thủ của tôi cũng bỏ phiếu với nét mặt đầy tự tin,đắc thắng . Chiều hôm ấy công bố kết quả ,hóa ra tay kia chỉ được có một phiếu còn tất cả họ bỏ cho tôi ,trào nước mắt sung sướng nhìn đám nhân viên ,ôi những người này thế mà ta cứ nghĩ họ là lũ đểu ,Em kế toán nắm tay tôi hoan hỉ “Coi như anh được trăm phần trăm ,lá phiếu của thằng kia chắc là anh khiêm tốn bỏ cho nó chứ gì” mắt em long lanh ánh lên niềm thán phục.
Hôm sau tôi chuyển lên chỗ ngồi mới mấy thằng cánh hẩu đi công tác cũng vừa về tới ,nhưng chũng nó chưa lên phòng ,nó còn tạt vào chỗ phòng hành chính ,chắc là để thanh toán lộ phí tôi nghĩ mình nên chủ động tìm chúng nó để chia vui ,chẳng gì giữa chúng tôi cũng tình nghĩa chia ngọt xẻ bùi, tôi mò đến chỗ bon họ đang tụ tập đang định bước vào bỗng nghe thấy giọng rất quen
- Sao ? cái thằng ấy mà lên được trưởng phòng thì lạ nhỉ...
Y - C
quan tâm đến địa vị và sự thăng tiến ,của đám bạn bè xung quanh ,vẫn biết thăng tiến là tiến lên ,và nói chung người ta đều thích tiến lên,tiến lên toàn diện, địa vị xã hội ,tiền tài danh vọng.Cha mẹ sinh ra có đầu mình chưn tay để mà vận động, vận động nói chung là phải tiến về phía trước, không tiến được thì phí hoài mấy cái thứ đó .
Vừa rồi gặp đám bạn cũ tôi đâm tá hỏa về sự thăng tiến của chúng nó ,toàn những vụ trưởng ,vụ này ,giám đốc sở nọ, chánh phó tỉnh kia ,chưa kể mấy thằng còn có chức tước chót vót tận trung ương .Không dám kể ra...người không thông cảm lại bảo là khoe ,thấy người sang bắt quàng làm họ ,cái gương Lưu Bình ,Dương Lễ vẫn to tổ trảng kia ,giả sử Lưu bình không đỗ được làm quan có mà suốt đời ăn cà mốc ,mà thực ra có chó gì mà khoe ,cơm ai người ấy ăn,việc ai người ấy làm ,biết thế để đấy thôi ,mình có làm việc gì khuất tất đâu mà phải nương bóng mấy thằng làm lớn, thấy tôi bình chân như vại mấy thằng bạn thân thỉnh thoảng vỗ vai “Vận động lên đi chứ ,ậm ạch như chiếc xe thiếu xăng nhớt khi nào khá được”rõ khổ ai muốn thế nhưng đời tôi sinh ra không gặp thời đành phải thế.
Sau đợt hưu mới rồi cơ quan tôi bị khuyết một chân trưởng phòng ,mà lại là chính ngay cái phòng tôi.
Bấm đốt ngón tay ,đây đã lần thứ bao nhiêu rồi nhỉ, bao nhiêu lần thay cấp trưởng rồi, thế mà tôi vẫn cứ bình chân tại vị ở cái chức phó chán phèo này .Giá như là một kẻ ngu đần thì cũng cam lòng .Đằng này tự mình xét, học vị tôi cũng thuộc tốp đầu bảng ,xét về thâm niên cũng ít đứa bằng ,còn tính từ ngày cõng chữ P thảng hoặc nèo thêm chữ Q ít kẻ dẻo dai hơn tôi được ,phải nói ở cái phòng này tôi là số một ,tôi là thằng phó lâu nhất ở cả cái cơ quan này, nhớ khi được đề bạt làm phó với cái học vị khá cao người ta giải thích rằng “Anh giỏi chuyên môn làm phó kỹ thuật là phù hợp và rất triển vọng” triển vọng cái con khỉ, ai nhảy vào cái anh kỹ thuật này khác biết, bất kể tư duy cũ hay mới đều thấy,nó quan trọng đấy ,nó then chốt đấy nhưng nó không phải là thống soái ,nó chỉ là thứ chuyên môn giúp việc ,rất đơn thuần, rất què quặt, là loại trí thức giúp người ta kiếm tiền ,chứ không thể dùng nó vào việc tề gia ,trị quốc ,bình thiên hạ được. Nhưng mà cách giải thích ấy ở thời điểm ấy nghe rất được,thực ra phó hay trưởng hồi ấy với tôi không quan trọng ,chẳng qua là thêm vài phần trăm lương trách nhiệm, lương chuyên môn của tôi vốn dĩ đã ngất ngưởng ,lúc cao hứng tôi còn tặc lưỡi “Ừ thì làm anh phó suốt đời cũng tốt chán, khối kẻ mơ chẳng được”mà trên bình diện thực tế cũng có khối thằng ôm cái chức phó đến tận ngày về hưu đấy thôi. Xin nói thẳng, ở đây tôi không đề cập đến phương diện bổng lộc,lộc trời ở đâu cũng ít, nhưng các loại lộc khác thì có đầy ,vấn đề là có biết làm cho nó nẩy lộc hay không ,việc đấy nó phụ thuộc vào kỹ năng tạo lộc,cấp phó mà giỏi mặt này lộc cũng đầy nhà ,được ăn mà lại không phải lo trách nhiệm .Thiếu khả năng này có làm trưởng cũng đói dài mồm ,may mắn lắm thì được chút lộc rơi ,lộc vãi ,mà vẫn bị mang tiếng dắt răng ,hôi mồm .Về điểm này số người quađược mặt tôi khá khiêm tốn .Cơ mà cứ làm phó mãi cũng chán ,giải thích nó cắc cớ khó thông suốt,chẳng qua là tại thần thời gian, cái bà già cốc đế ấy có từ lúc khai thiên lập địa, đã cỗi đời rồi mà vẫn tác oai tác quái như vừa mới hồi xuân, không một chút suy giảm nội lực, làm cho cái gì qua tay bà ta đều trở nên rã rượi,chán phèo,nhạt toẹt. Không tin cứ thử hỏi mấy anh lấy được hoa hậu làm vợ mà xem ,ở bên người đẹp lâu rồi cũng thấy nó “bình thường thôi chẳng chúa đâu” , khối anh vợ đẹp mà bỏ theo bồ là vì thế. Cái chức vụ cũng thế thôi ,giữ lâu y như rằng chán ,chán nhưng không muốn mất ,bởi vì cái chức ấy cái công việc ấy nó đã gắn chặt với nhịp sống ,nguồn sống của anh rồi, nó giống như dưỡng chất trong huyết quản anh ,thiếu nó anh sẽ cảm thấy mất đi sinh lực,bơ vơ lạc lõng kiểu xẩy nhà ra thất nghiệp ,xét về khía cạnh tâm lý nó na ná việc các bà già giữ chồng, chẳng còn gì hào hứng mà vẫn cứ phải ôm ấp ,vì cả đời nó thế rồi mất đi như rơi mất điểm tựa .
Ôi thời gian, cái cỗ xe khủng khiếp tạo ra những vết mòn chằng chịt cắt nát khu thượng uyển là công việc đầy thơ mộng của ta, nó mài mòn tất cả các khìa cạnh tao nhã ,tế nhị đầy tính đặc thù đa dạng ,làm cho công việc của ta thành sáo mòn ,nhàm chán ,đơn điệu .Phàm là việc gì dù khó đến mấy, phức tạp đến mấy ,làm lâu cũng thành dễ, cũng thành đơn giản , đơn giản hơn cả việc người ta thò tay vào hang bắt cua .Có thể lần đầu thò tay vào chốn ngóc ngách bí hiểm ấy bắt được con cua ta reo lên sung sướng ,nhưng những lần sau vẫn cái hang đấy và nó đã rộng ra và ta đã hết ngỡ ngàng,việc chộp được con cua cũng chỉ là việc tầm thường, khi đã nhàm chán, cái hang trở nên rộng hoác khiến ta mất đi cái cảm giác phải thò tay vào hang, việc có bắt được con cua hay không cũng chẳng còn mấy ý nghĩa ,thậm chí chỉ cần đưa mắt qua chỗ khác cũng có thể hình dung ra đủ các tư thế con cua mà ta muốn bắt .Tệ hại hơn nữa ,khi người ta đã chán ngấy công việc thì người ta sẽ chẳng còn suy nghĩ tới việc thò tay vào hang, cũng không cần nghĩ tới con cua to hay nhỏ nằm ngửa hay nằm sấp, người ta vẫn có thể bịa ra hàng tỷ lần bắt cua với đày đủ hình dạng trạng thái,trọng lượng của hàng tỷ con cua , người ngoài cuộc chỉ có tròn mắt bái phục chẳng thể bắt bẻ vào đâu được.Thanh tra mà ra được ư,có quái gì đâu mà thanh ,lòng vả cũng như lòng sung toàn những bác bị đá đi đá lại rồi bị hất ra làm cái việc này, cái hang cua của các bác còn rộng hoác gấp vạn lần cái hang của mấy thằng đang tại vị, cái cảm giác công việc của các bác đã chết từ đời tám hoánh rồi ,các bác quên khuấy về cái sự tồn tại của cái hang cua lâu rồi và cả cái khái niệm thò tay vào hang ấy nữa , người ta có ấn cua vào tay cũng chẳng bắt nổi,có khi còn bị cua nó cắp cho sưng tay ,đến vậy mà cũng chỉ biết ngây mắt ra,y như thằng bất lực.
Còn đối với bọn nhân viên, làm việc với nhau lâu dễ sinh nhờn ,“gần chùa gọi bụt bằng anh” ,người ta cứ bảo làm việc với nhau lâu sinh tình cảm sâu sắc ,muốn biết nó sâu đến mức nào nhìn mấy lão xếp về hưu khác biết ,nói nhiều làm gì ,đời vốn nó đã bạc, ai cần đổ thêm vôi .Tôi cam đoan rằng có đến 99,9% những anh có tý chức quyền đều bị bọn nhân viên nó xỏ xiên ,suy mình ra khác biết, cái thời còn là nhân viên cũng hay chọc ngoáy tỷ tót mấy thằng ngồi trên phết ,mấy anh trí thức á đông vẫn vậy không khi nào chịu nhau ,mày có cái này ông có cái khác, đại để mày có cái thước kẻ ,ông có cái kim com pa ,mày vụt thì ông đâm, tất nhiên vừa đủ làm cho nhau khó chịu tí chút, chỉ khi nào anh ở thế áp đảo nó phải tôn anh lên làm thầy nó mới chịu ,mà để đat được điều này chỉ có hai cách ,Một là chịu khó học hành nghiên cứu để kiến thức các mặt phải hơn chúng nó một bực, cái này khó, ít thằng làm được .Cách thứ hai là phải có tiền mời chúng nó xơi thật nhiều ,người ta bảo miếng thịt bịt mồm ,chúng nó sẽ nể phục, tôn anh làm thầy về cái sự nhiều tiền , cách này tốn lắm, thóc đâu mang đi đãi gà rừng cho đủ, cũng ít anh làm được ,cách đơn giản nhất là cứ ngậm miệng ăn tiền ,cho chúng mày chọc ngoáy,kích bác ,cho chúng mày xỏ xiên, lờ như không biết.Cái hồi mới được đề bạt chức phó tôi hăng lắm người ta bảo “Hăng như thằng mới” quả không ngoa ,tôi hăm hở đi kiểm tra công việc,đi cập nhật số liệu, đi đôn đốc tiến độ ,đi đánh giá chất lượng ,đi rà xoát lại các mối liên kết , mấy lão nhân viên già ngứa mắt, gặp tôi đâu cũng đọc mấy câu mách qué
“Phập phù đến,phập phù đi
Phập phù chép chép ghi ghi cái phập phù ”
Các hắn cạnh khóe tôi,vì hồi đó các văn bản được ủy quyền ký, trước mỗi chữ ký tôi đều ghi hai chữ: PP các hắn đọc nại ra là phập phù .Đau nhất là hôm lấy số liệu của mấy em kế toán .Vừa đầu giờ, tôi đã thò mặt đến làm việc, xâm phạm thời gian buôn dưa lê của mấy mẹ, vứt quyển xổ đạch ra bàn làm tung bụi, uể oải bấm bấm bàn phím máy tính, mẹ tổ trưởng hắng giọng rồi thủng thẳng “Hôm nay giở giời, cái phần phụ làm mình khó chịu quá” mấy con bé cũng hích hích cười theo “Chúng em cũng thấy cái phần phụ khó chịu” cái chức vụ của người ta mà họ ám chỉ bằng cái phần ấy thì thật quá đáng .Có một dạo tay trưởng phòng đi công tác dài ngày tôi bị ủy quyền ký thay một số giấy tờ,theo quy định trên chữ ký ghi “Q trưởng phòng”, con bé văn thư đóng dấu xong giả vờ ngây ngô “sao anh lại là Cu trưởng phòng” chỉ chờ có thế mấy thằng rỗi hơi tán vào “không phải Cu trưởng phòng mà là anh ấy cầm Cu trưởng phòng”, “nói thế không chuẩn, phải nói là anh ấy cầm Cu cho trưởng phòng khi trưởng phòng vắng mặt” “nói tóm lại anh ấy cầm Cu cho trưởng phòng khi trưởng phòng đi ra ngoài ,kể cả đi đái...”tức cay tức đắng, sao cái trò xỏ xiên mách qué này các hắn nhanh nhậy ,giỏi thế nhỉ ,chẳng bù việc chuyên môn cứ bí rì rì , từ đấy tôi nung nấu quyết tâm bằng mọi giá phải cắt Cu dẫu không luyện môn võ công “quỳ hoa bảo hiểm” của Đông Phương Bất Bại...
Cờ đến tay rồi ,phất đi, thời cơ đến rồi, cướp đi,ai từng trải qua giờ phút cấp bách mới thông cảm cho,những người trong cuộc, cái cỗ xe tôi ngồi đã quá lâu nên nó đã han rỉ nhiều chỗ, cơ cấu chuyển động bị rỉ xét, đóng chắc đến nỗi nhìn ngoài cứ tưởng nó đã hàn liền với nhau và bất động ,người ta cứ nghĩ cái vị trí tôi ngồi là bất di bất dịch, là tất yếu khách quan, đến cả những người thân nhất cũng nghĩ là cái chỗ của tôi sẽ là bất biến giữa muôn vạn biến .Với quyết tâm sắt đá “Đấu tranh đây là trận cuối cùng” tôi quyết vùng lên thay đổi tình thế .Vắt óc đào bới lại những bài học học được từ các bác chữa xe đạp, xe ba gác ,tất cả các thủ thuật cạo rỉ móc lốp bơm vá đươc,vận dụng rất hiệu quả ,cỗ xe của tôi trở nên trơn chu,hoành tráng,đầy uy lực ,tất nhiên để được vậy phải chịu tốn rất nhiều chất bôi trơn ,cũng chẳng sao miễn là thực hiện được ý đồ mình muốn
Thế nhưng sự việc tiến triển có phần ngoài dự kiến.Tôi có đối thủ ,một tay trẻ măng được người ta đưa về cạnh tranh chức trưởng, hắn từ một cơ quan khác ,cũng có chút tiếng tăm ,sự hậu thuẫn của thượng cấp làm lợi thế nghiêng về hắn ,có thể do nâng đỡ con ông cháu cha ,cũng có thể do có người nghi ngại việc để cho một thằng cáo già như tôi lên trưởng phòng sẽ là mối nguy hại cho sự ổn định của cơ quan, nhớ lại cái vỗ vai của thằng đồng cấp phòng bên và cả câu nói lấp lửng của chả “Ha ha cơ hội đến cố lên nha...nhưng mà...khôn quá cũng chết,dại quá cũng chết đó...” lúc ấy tôi coi câu cảnh báo của hắn là trò đùa ,vì nếu ta thực sự khôn thì làm sao các người thấy được ta khôn... .
Tay trưởng phòng cũ đến thăm lại nơi làm việc cũ .Về nghỉ ở nhà vài tháng,chắc bị vợ nó kìm kẹp không ngóc đầu dậy được, lão mò lại cái nơi một thời thả sức tung hoành làm mưa làm gió ,có em kế toán xinh như mộng từng được lão ưu ái nhận về ,có các cháu nhân viên gái trẻ tươi lúc nào cũng ríu rít như bầy sáo ,có đám nhân viên nam hiền lành ngoan ngoãn một câu “Dạ thưa anh” hai câu “Dạ thưa anh”.Lão quay lại để đập gương xưa, tìm lại cái bóng của một thời oanh nay đã liệt ,cái bóng thì không thể như cái thực, nên khi lão bước vào vẫn cái động tác giống khi xưa mỗi lần đi công tác xa về với câu chào cửa miệng “Các cô các chú khỏe chứ...” hơi sững sờ một chút,em kế toán và mấy đứa con gái hơi tươi lên một chút, cũng reo hơi to “A! anh...”rồi lại cắm mặt vào màn hình máy tính ,chắc là để đọc nốt trang wep đen hoặc tìm cái tin dật gân nào đó ,mấy tay nhân viên nam chỉ nháy mắt gật đầu để tỏ ra ta cũng đã biết có người đến ,chỉ có tôi tiếp lão, nhìn cái cảnh lão mân mê cái mép ghế, sờ sờ cái mép bàn gõ gõ cái bàn phím máy tính với ánh mắt u hoài đầy tiếc nuối,nó như liều thuốc kích thích làm tôi sôi sục quyết tâm phải giành lấy chỗ ngồi trên bộ bàn ghế này ,tất nhiên là nó đã được kê ở vị trí trang trọng nhất,bắt mắt nhất ,hai cái máy tính bàn đời mới nhất với hai cái màn hình tổ trảng thể hiện cương vị oai phong, một cái phục vụ công tác chuyên môn của lão ,một cái phục vụ công tác quản lý chung,cái láp tốp đời mới là thứ để lão đưa việc về nhà làm thêm ( đấy là lão nói vậy)và để đem theo trong những lần đi công tác. Từ hồi lão nghỉ chưa ai ngồi vào đây thỉnh thoảng tôi có đến mở chiếc máy tính lấy ít số liệu ,thực ra cũng không cần thiết vì máy lão có gì máy tôi cũng có cái ấy và chắc chắn máy tôi có nhiều dữ liệu hơn máy của lão, có điều tôi làm vậy để thể hiện việc mình đang được cầm Cu ,Cu ai thì chưa biết nhưng không phải của lão nữa rồi ,có thể là của thằng cha nào đó ,nhưng tôi đang quyết tâm biến nó thành của tôi ,nhìn lão tần ngần tôi thấy thương cảm và bỗng tự liên hệ giả tỉ ở cái chức phó như tôi mà bị về hưu thì tôi có tiếc không nhỉ ,chắc là tiếc chứ,cả đời chịu dày dạn phong sương mới được vậy ,một cõi riêng kẻ xướng người họa, tiền hô hậu ủng ,phút chốc bỏ hết sau lưng ra đi với số không, cộng ít lương hưu... .
Sự việc sẽ hoàn toàn khác nếu như đó là được thăng chức ,được đổi mới công việc, cái ta đang có không phải bị mất mà là được thay bằng một cái khác mới mẻ hơn, sinh động hơn ,kích thích lòng yêu cuộc sống của ta mạnh mẽ hơn ,tỷ như cái anh bị mụ vợ già nó bỏ lại lấy được cô nàng trẻ hơn, đẹp hơn,giầu có hơn ấy,xét về khía cạnh nào đó thì cái việc thăng chức với người ta đai loại cũng gần như vậy thôi. Đối với người á đông việc đó còn được khoác thêm một nét rất nhân văn, đó là được thăng tiến ,thậm chí cả khi thu hoạch vật chất có thể kém đi một chút(rất hãn hữu) nhưng đường danh vọng được nâng lên một cấp
Cố gắng của tôi không uổng, thế cân bằng được xác lập, tôi cũng được một số vị cấp trên quan tâm, dùng dằng cuối cùng người ta đưa ra kế sách ,lấy phiếu tín nhiệm của anh em trong phòng ,ai được nhiều phiếu sẽ được đề bạt trưởng phòng ,kẻ đưa ra kế sách này rõ ràng là muốn loại tôi ,họ lạ gì điều rất đơn giản ,đã làm việc với nhau lâu tất có va chạm ,mà đã va chạm, tất sinh gét bỏ ,đố kỵ .Tôi đã làm việc cả chục năm ở cái phòng này tất nhiên làm mất lòng không ít người ,thằng cha kia chưa hề về đây làm việc thì làm sao va chạm với ai ,đã thế gần đến ngày bỏ phiếu mấy thằng cánh hẩu của tôi lại bị điều đi công tác.
Rồi ngày bỏ phiếu cũng đến cách bỏ phiếu rất dơn giản và thông dụng có hai tên ưng ai thì để ,không ưng thì gạch ,tôi nghiến răng gạch tên đối thủ rồi cay đắng về chỗ ngồi chờ thất bại ,bọn nhân viên tý tởn hả hê, quân tử được báo thù sau bao năm chờ đợi. Tay nhân viên già cầm tờ phiếu qua trước mặt tôi còn nháy mắt nói một câu đầy hàm ý “Đây toàn là phiếu của trí thức đấy nhá” đối thủ của tôi cũng bỏ phiếu với nét mặt đầy tự tin,đắc thắng . Chiều hôm ấy công bố kết quả ,hóa ra tay kia chỉ được có một phiếu còn tất cả họ bỏ cho tôi ,trào nước mắt sung sướng nhìn đám nhân viên ,ôi những người này thế mà ta cứ nghĩ họ là lũ đểu ,Em kế toán nắm tay tôi hoan hỉ “Coi như anh được trăm phần trăm ,lá phiếu của thằng kia chắc là anh khiêm tốn bỏ cho nó chứ gì” mắt em long lanh ánh lên niềm thán phục.
Hôm sau tôi chuyển lên chỗ ngồi mới mấy thằng cánh hẩu đi công tác cũng vừa về tới ,nhưng chũng nó chưa lên phòng ,nó còn tạt vào chỗ phòng hành chính ,chắc là để thanh toán lộ phí tôi nghĩ mình nên chủ động tìm chúng nó để chia vui ,chẳng gì giữa chúng tôi cũng tình nghĩa chia ngọt xẻ bùi, tôi mò đến chỗ bon họ đang tụ tập đang định bước vào bỗng nghe thấy giọng rất quen
- Sao ? cái thằng ấy mà lên được trưởng phòng thì lạ nhỉ...
Y - C
Venus_u60 at 05/14/2011 07:34 am comment 
Bài đường lên cõi "sếp" của bác đúng quá, đây mới là chức nhỏ, chưa thấy bác tả cảnh mất tiền mua chức tước. Đường lên chức lớn hơn chắc quyết liệt lắm. Cứ "bình dân" mà sống, mà làm việc là "khỏe" nhất bác nhỉ!
Yên chi at 05/15/2011 10:13 pm reply
Cám ơn vennus ghé thăm ,khi xã hội trở nên quan liêu ,chức tước trở thành nguồn lợi béo bở, nó sẽ trở thành thứ để buôn bán ,người chính trực rất khó chen chân vào kinh phí bỏ ra để bôi trơn rất tốn kém ,nó thành đặc quyền của một nhóm người,và thường xẩy ra tình trạng cha truyền con nối. Chúc bạn buổi tối nhiều niền vui nha
LỜI CỦA GIÓ at 05/12/2011 04:30 pm comment
Sự đời " VƯỠN" thế đấy mà Bác Yến Chi ơi. Nói như Hạt Cát "Quên đi cho khỏe người"
Yên chi at 05/13/2011 03:17 pm reply
Cám ơn Đinh Bắc ghé thăm ,truyện của mình thì mình quên lâu rồi đây là truyện của mấy ông bạn già tếu táo lại cho vui ấy mà .Chúc bác buổi chiều vui vẻ nha
Hoàng Hôn Tím at 05/12/2011 03:44 pm comment
Lên trưởng phòng với đúng thực lực của mình là một niềm tự hào, anh ạ.
Yên chi at 05/13/2011 03:11 pm reply
Cám ơn Hoàng Hôn Tím ghé thăm .Lên hay xuống cũng chỉ là công việc thôi Tím ạ , Chúc Hoàng Hôn Tím chiều nay mát mẻ nha
BÓNG BÀN BIỂN at 05/12/2011 03:39 pm comment
Mình đã được chứng kiến và nghe kể lại nhiều chuyện về "đường lên cõi xếp" đậm chất bi hài. Phải công nhận YC kể rất có duyên và pha chút tiếu lâm nên mới đầu thấy "vui vui" sau thì thấy "chua chát"... Nhưng đó là sự thật. Chúc YC khỏe,vui nhé.
Yên chi at 05/13/2011 03:09 pm reply
Cám ơn bác Bóng bàn Biển ghé thăm ,Cuộc sống thường cho ta những trải nghiệm ,lúc gặp thì buồn khi nghĩ lại lại thấy vui vui .Chúc bác buổi chiều vui vẻ ạ
HAT CAT _ DIỆU SINH at 05/10/2011 07:43 pm comment
Bác YC ơi. Phù vân hết. Quên đi cho nó khỏe người...mới chức quan bé đã vậy... cao nữa thì nó cao... cao... cao... lắm các đồng chí ơi! Ngày Phật Đản bình an nghe, YC ơi!
Yên chi at 05/10/2011 09:29 pm reply
Cám ơn hat cat ,là kể lại câu truyện của anh hàng xóm để bà con blog đọc cho vui thôi, năm nay vội nên ngày phật đản yc không có bài nào . Chúc cat buổi tối hạnh phúc nhiều niềm vui nha
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét